Reflectie Van Een Schorpioen

De openbaring van Fahd
De antwoorden op “wie ben jij en wat is jouw verhaal?” zijn niet voor een ieder even makkelijk te beantwoorden, zeker als je denkt dat jouw persoonlijke waarheid niet past binnen de sociale of culturele norm van degene die de vraag stelt. Je zou bijvoorbeeld als man niet willen dat de gemeenschap weet dat je een buitenechtelijk kind hebt, of als vrouw willen dat de identiteit van de getrouwde vader van jouw kind bekend is. Of je bent als man getrouwd met een vrouw omdat je voor jezelf en de buitenwereld niet wilt toegeven dat je eigenlijk alleen op mannen valt. En je hebt intussen een dochter die zich van binnen een jongen voelt maar bij het idee dat ze verstoten kan worden als ze uitkomt als transgender angstaanvallen krijgt. Of je komt uit een niet gelovig milieu en voelt de roeping van de Kerk om God te dienen maar weet dat dat niet geaccepteerd gaat worden door je omgeving. Er ontstaat een dilemma, kies je voor je persoonlijke waarheid of is de situatie van dien aard dat je kiest voor een “noodzakelijk” gewenst antwoord?

Het ophouden van en vasthouden aan schijn is een overlevingstactiek waar we ons allemaal in meer of mindere mate schuldig aan maken. En hoe relevant is het dat een Nederlandse theatermaker met Marokkaanse roots zijn identiteit gebruikt als canvas om schijn door een theater monoloog op een confronterende manier bespreekbaar te maken. Fahd Larhzaoui heeft sinds de première van het theaterstuk Schijn veel lovende reacties ontvangen van theaterbezoekers in Nederland en hij heeft in april dit jaar met zijn voorstelling op Curaçao het nodige los kunnen maken bij het publiek aldaar. Op 4, 7 en 8 november zal Fahd met Schijn te zien zijn in Paramaribo. Het is de eerste keer dat hij naar Suriname komt en ik ging met hem in gesprek via skype.

Wie is Fahd Larhzaoui
Ik begin het gesprek door een stuk voor te lezen dat Glenn Helberg heeft geschreven. Terwijl ik deze voorlees merk ik dat de tekst binnenkomt bij Fahd. Het is niet de eerste keer dat Fahd dit hoort of leest want het stuk is van zijn twitter feed afgehaald. De recensie die Glenn had geschreven was onderdeel van een groter dialoog tussen hem en Fahd. Glenn had een voorstelling bezocht en na afloop was er een nagesprek waarin hij zijn visie op het stuk deelde en Fahd had het volgende daarover te melden:

“Wat hij daar vertelde over je persoonlijke ik heeft me zodanig tot tranen geroerd dat ik dacht: “Wie ben jij en waar kom jij vandaan? Jij kent mij niet maar je raakt met jouw woorden elk punt en elke emotie!” En dat was zo mooi. Ik creëer wat om aan het publiek te geven en dan krijg ik dat weer terug. En nadat hij zijn ervaringen had gepubliceerd op social media dacht ik: “Dit koester ik met heel mijn hart.”. Ik heb veel feedback gehad over Schijn. Maar de manier waarop Glenn zo puur en op een menselijke manier uitleg gaf over de essentie van het persoonlijke van de mens zelf, dat heeft tot nu toe niet iemand anders gedaan op een wijze dat mij zo heeft geraakt. Dat komt binnen!”

Wie jij bent en wat is jouw verhaal is een van de meest indringende vragen die iemand kan stellen aan een ander. Het lijkt zo simpel maar als je leeft in het thema van je persoonlijke waarheid is het antwoord op zo een vraag het beschrijven van een mozaïek van eigenschappen, drijfveren en lichaamstaal:

“Wie ben ik? Ik ben een Nederlander van Marokkaanse afkomst. Ik ben een acteur die zijn hart volgt maar ik ben ook een realist die zijn dromen najaagt. Ik ben ook iemand die staat voor zijn persoonlijke ik, die ook vecht voor zijn recht als mens maar die ook een optimist is. Ik heb veel in me, ik heb veel te delen en veel te bieden. Het blijft lastig om dat in woorden te vertellen, wie je bent. Ik kan dat veel makkelijker uitdrukken in het fysieke, met mijn lichaam. En dat zie je ook terug in de voorstelling, als ik praat dan praat ik niet alleen via de tekst die ik lever, ik praat ook met mijn lichaam. Sommige mensen denken dat ik een mime speler ben als ze mij zien spelen omdat ik me heel erg bewust ben van mijn lichaam en wat ik ermee kan. Ik zou zeggen op de vraag wie ik ben, kom kijken naar Schijn en dan heb je na afloop een indruk van wie ik ben.”

Om verder te ontdekken wie Fahd Larhzaoui is en waarom zijn theaterstuk zoveel losmaakt zijn we verder ingegaan op Schijn. Zonder al te veel prijs te geven over de inhoud van de voorstelling wilde Fahd wel vertellen waar het stuk over gaat:

“Toen ik deze voorstelling wilde maken was mijn prioriteit om te laten zien welke ‘struggles’ je als mens meemaakt om uiteindelijk voor jezelf te kiezen. Wij mensen worstelen dagelijks met onszelf of met iets om ons heen. Dit kan gebeuren op verschillende vlakken die met ons te maken hebben, aspecten van ons leven waar we voor willen kiezen maar niet kunnen of durven. Ik heb deze voorstelling willen maken omdat ik daar als mens zonder clichés, zonder taboes, een verhaal met een universeel karakter wil neerzetten. Ik kijk naar je en ik hoop dat ik binnen kom, ik sta daar als mens en vertel mijn persoonlijk verhaal. Het gaat over kiezen voor jezelf zonder de geliefde van wie je houdt kwijt te raken. En wat voor publiek komt er kijken? Echt een zo breed mogelijk publiek, je zou kunnen zeggen dat ik iedereen al heb gehad.”

Na drie seizoenen heeft Fahd veel mensen in het publiek gezien die naast onbekend voor hem ook bekenden van hem waren. Het prikkelt hem te weten dat mensen moeite doen naar zijn voorstelling te komen. Hij ervaart een soort van dankbaarheid richting het publiek en dat motiveert hem om zijn persoonlijk verhaal te delen. Nu komt hij naar Suriname, een land dat hij niet kent. Waarom zou het Surinaamse publiek naar de voorstelling moeten komen? De uitdaging om een elevator pitch te houden ging Fahd aan, alhoewel de klok niet echt is bijgehouden tijdens zijn rede:

“Ik ga mijn uiterste best doen om als mens, als artiest en acteur mijn verhaal zo goed mogelijk te vertellen en ik hoop dat ik ook wat terug krijg van het publiek. Het mooiste wat ik kan bereiken is dat ik mensen kan inspireren, anders kan laten denken en anders kan doen bewegen. Dat hoop ik in Suriname te bereiken. Ik vertel heel veel dingen waar mensen zich in kunnen herkennen, sommige thema’s zijn universeel. Op die manier probeer ik een band tussen mij en het publiek te creëren. Nu ken ik het Surinaamse publiek niet maar ik hoop op inbreng. Ook al krijg ik niets terug, ik hoop dat iemand naar huis gaat en over zijn of haar persoonlijke waarheid gaat nadenken.”

Schijn is een autobiografisch stuk waarin Fahd zijn eigen leven onder de loep neemt en ons meeneemt in zijn ontdekkingstocht naar zijn persoonlijke waarheid. Voordat de voorstelling op de planken stond ging er een proces aan vooraf. Wat wilde hij vertellen? En als hij zijn verhaal ging vertellen, hoe zou hij zijn geliefden en naasten in het verhaal verwerken? Voor Fahd kwam het idee om zijn verhaal te vertellen in 2012, na alles wat hij had meegemaakt dacht hij dat zijn verhaal wel goed zou zijn voor een film. Maar hij zag de gesprekken met filmproducenten niet echt zitten. Het risico dat zijn idee afgewezen zou worden en dat hij vervolgens hetzelfde thema terug op het witte doek zou zien via andere belanghebbenden vond hij niet aanvaardbaar. In die periode speelde een van zijn beste vrienden Nasrdin Dchar een solo voorstelling getiteld ‘Oumi’. Fahd was helemaal ondersteboven van de voorstelling en dacht: “Dat kan ik ook”. Na een gesprek met Nasrdin die hem in zijn idee steunde was het vervolgens zoeken naar een schrijver, een producent en regisseur. De schrijver vond hij in Don Duyns, de regisseur in Floris van Delft en de producent in Jarrod Francisco/Likeminds. Voor Fahd was het medium theater logisch, dat was zijn basis. Hij heeft zijn verhaal aan Don Duyns in drie uur verteld, die ging daar vervolgens mee aan de slag om een script te schrijven. Bij de zoveelste versie van het script, de première kwam steeds dichterbij en er moest gerepeteerd gaan worden rees de vraag: “wat gaat erin, wat gaat eruit?” Het was niet makkelijk beslissingen daarover te nemen:

“Natuurlijk komen daar geliefden van mij in, mensen waar ik liefde voor heb en die nog steeds dicht bij me staan. Maar ik heb deze voorstelling gemaakt omdat het ik het verhaal wilde vertellen hoe ik als persoon ben. Het was moeilijk om keuzes te maken want ik wou met respect omgaan met de mensen die dicht bij me staan en iets betekenen. Of ze mij nu wel of niet hebben gesteund, of ze er wel of niet waren, ze zijn onderdeel van mijn persoonlijke ik dus zet ik ze niet in een kwaad daglicht.”

Een voorbeeld uit de Surinaamse gemeenschap die ook autobiografisch werk heeft geleverd is Astrid Roemer. Zij vertelde ooit tijdens een gesprek dat je als autobiografisch schrijver niet bang moet zijn om je naasten te kwetsen. Als zij van je houden zullen ze respect hebben voor de waarheid achter jouw woorden. Fahd kan zich vinden in de filosofie:

“Kijk, dingen gebeuren hoe ze gebeuren, dingen zijn hoe ze zijn. Ik vertel mijn verhaal zo eerlijk mogelijk en ik probeer rekening te houden met mijn geliefden maar er zijn momenten waar het even moeilijk was. En die horen bij mijn leven, het zou heel raar zijn als ik die momenten uit mijn leven zou censureren of bannen. Ik zou dan een verhaal vertellen dat niet waar is. Ik probeer zoveel mogelijk bij mijn persoonlijkheid te blijven en vanuit die waarheid te vertellen.”

Persoonlijke waarheid en liefde

Voor Fahd betekent “persoonlijke waarheid” durven zijn wie je bent, het eens zijn met je innerlijke ik, daar rust in vinden en verder gaan met je leven. In Schijn geeft hij zichzelf bloot, het publiek fungeert bijna als een voyeur in zijn leven. Er komen vooroordelen aan bod. Fahd is een Marokkaanse Nederlander die op mannen valt, genoeg voer voor allerlei ideeën vooraf. Het is alleen nog niet voorgekomen dat mensen na afloop van een voorstelling met hem hebben gedeeld dat hun vooroordelen zijn ontkracht of juist bevestigd. Volgens Fahd is het wel mens eigen om met vooroordelen rond te lopen maar het is de vraag of mensen bereid zijn, na een voorstelling als deze nadat ze kennis hebben gemaakt met de persoon Fahd, anders te gaan denken. Ook al krijgt hij dat stukje niet terug, wat hij wel terugkrijgt is dat mensen zich na zijn voorstelling met hem en met elkaar verbonden voelen.

“Iemand vroeg mij wat ik zou willen bereiken met theater. Theater is een heel mooi podium waar mensen bij elkaar komen. Het verbind, het is een plek waar je kunt ervaren, geïnspireerd kan worden en er is herkenbaarheid met de personen die op het toneel staan. Dat maakt het theater zo magisch.”

Fahd gebruikt op zijn twitter feed vaak de hashtag #liefde. Een aspect dat ook terug komt in zijn twitter feed is zijn lichaam. Fahd ziet zijn lichaam als zijn handelsmerk en zijn product, iets waar hij voor moet zorgen. Er zijn momenten dat hij in die spiegel kijkt en denkt dat hij er niet goed uit ziet. Maar dan relativeert hij het met mensen die een leven leiden met lichamelijke tekortkomingen en weet hij dat hij dan eigenlijk zeurt. De liefde voor zijn lichaam overwint dan de andere gedachten. Zijn lichaam betekent voor hem alles, het geeft een signaal af dat hij fit is. De keerzijde van het delen van zijn foto’s op social media is dat zijn lichaam in de context van Fahd, de acteur met de successen ook de nodige aandacht trekt:

“Mijn intentie om die foto’s te plaatsen is nooit om te laten zien van: “ hey, look at me and here I am”. Misschien toon ik sommige foto’s om te laten zien dat ik er hard voor werk om dit te bereiken. Of ik er aandacht van krijg? Ja, er zijn mensen die dat leuk vinden en zeggen: “je ziet er goed uit “en dan zeg ik: “dank je wel.” Er is een verschil met iemand die foto’s plaatst om te zeggen: “kijk hoe lekker ik ben!” Daar plaats ik niet die foto’s voor. De foto’s zijn een presentatie van Fahd, de acteur.”

Als het op aandacht aankomt is puurheid een karakter eigenschap die voor Fahd belangrijk is. Daarmee kan een man zich bij hem onderscheiden van de rest. Andere kenmerken waar hij op filtert als het aankomt op het gebied #LIEFDE zijn kenmerken die in het teken staan van volwassenheid:

“Ik hoop dat die persoon gewoon eerlijk is naar zichzelf, ik wil niet iemand die nog worstelt met : “wie ben ik?” Dat heeft met volwassenheid te maken, dat het je niets scheelt wat andere van je denken, zolang je maar één bent met jezelf. Dat is ook een van de redenen waarom ik Schijn heb gemaakt, om te laten zien dat het heel moeilijk kan zijn om uiteindelijk voor jezelf te kiezen. Je mag nooit jezelf wegcijferen, jij staat nummer één. Kies voor jezelf, hoe de situatie ook in elkaar zit. Wie je allemaal ook kwijtraakt, het is belangrijk dat je voor jezelf kiest. Uiteindelijk komen die mensen weer terug en als ze niet terug komen is het jammer. Het is belangrijk dat je één bent met je innerlijke ik.”

De openbaring van Fahd startte in 2003 toen hij zijn familie vertelde dat hij op mannen viel. Het is geen afgesloten hoofdstuk maar met drie seizoenen Schijn is de openbaring van Fahd wel een periode van heel veel indrukken en levenslessen geweest. Wat als de Fahd van het heden in gesprek zou gaan met de jongere Fahd uit het verre verleden? Wat zou Fahd als volwassen mens die leeft volgens zijn persoonlijke waarheid en de hashtag #LIEFDE zijn jongere zelf voor levensadviezen geven?

“Als ik mezelf zou tegenkomen en ik zou met mezelf kunnen praten dan zou ik tegen mezelf zeggen dat het leven best wel zwaar kan zijn. Je gaat tegenslagen krijgen, je gaat vallen en opstaan. Je gaat mensen kwijtraken maar het belangrijkste is dat je voor jezelf gaat kiezen wat de situatie ook mag zijn. Je mag nooit je innerlijke ik verwaarlozen, dat mag niet, dat kan niet. Je zal aan jezelf gaan twijfelen maar wees blij met wie je bent, en de dingen die je vanaf nu gaat meemaken zullen je alleen maar sterker maken. Ik zeg dit nu tegen jou en ik weet dat het goed komt met je. Ik zou het afsluiten met #hashtag #Liefde.”